Punktem wyjścia obowiązku ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego (dalej: OC ppm.) jest – posiadanie pojazdu mechanicznego (ust. 1 art. 23 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych – dalej: Ustawy). Warto pamiętać, że posiadanie nie musi być tożsame z własnością (np. w przypadku leasingu operacyjnego czy wynajmie długoterminowym). W dużym skrócie, posiadanie związane jest ze stanem faktycznym – władztwem nad rzeczą, natomiast własność sprowadza się do prawa własności. Najczęściej własność idzie w parze z posiadaniem, ale należy pamiętać że nie zawsze.
Podsumowując, jeżeli stajesz się posiadaczem pojazdu mechanicznego, powinna zapalić Ci się „czerwona lampeczka” czy czasami nie spoczywa na Tobie – posiadaczu (niekoniecznie właścicielu) obowiązek ubezpieczenia OC ppm.
Drugą istotną cechą jest wprowadzenie pojazdu do ruchu (drogowego). Tu należy wyodrębnić dwa rodzaje pojazdów:
- Pojazdy objęte obowiązkiem rejestracji
- Pojazdy nie objęte obowiązkiem rejestracji
W przypadku pojazdów objętych obowiązkiem rejestracji, najpóźniej w dniu rejestracji na posiadaczu pojazdu spoczywa obowiązek ubezpieczenia OC ppm. (ust. 1 art. 29 Ustawy).
Natomiast w przypadku pojazdów nieobjętych obowiązkiem rejestracji (np. wózek widłowy czy pojazdy wolnobieżne), obowiązek ubezpieczenia OC ppm. powstaje z chwilą wprowadzenia tego pojazdu do ruchu drogowego (ust. 2 art. 23 Ustawy).
Co ciekawe, w przypadku wprowadzania pojazdu do ruchu przed jego rejestracją, ustawodawca kieruje obowiązek ubezpieczenia OC ppm. na posiadacza lub kierowcę – ten drugi jest raczej pomijany przez ustawodawcę, ale nie w tym przypadku.
Poza tymi dwoma podstawowymi cechami – posiadaniem pojazdu mechanicznego i wprowadzaniem pojazdu do ruchu drogowego (w tym rejestracji pojazdu objętego obowiązkiem rejestracji), ustawodawca wymianie 12 innych sytuacji, w których obowiązek zawarcia ubezpieczenia OC ppm. powstaje (ust. 1 art. 29 Ustawy). Ze względu na wąski zakres tych 12 sytuacji (np. pojazdy do jazd testowych, pojazdy historyczne itd.) na potrzeby niniejszej porady pomijamy je, a zainteresowanych odsyłam do Ustawy.
Nie sposób jednak pominąć sytuacji przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC ppm. Czyli mówiąc kolokwialnie – a co się dzieje z obowiązkowym ubezpieczeniem OC ppm. w przypadku sprzedaży, darowizny, wykupu, spadkobrania czy innej formy przejścia lub przeniesienia prawa własności do pojazdu. Główną odpowiedź znajdziemy w ust. 1 art. 31 Ustawy – „w razie przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, którego posiadacz zawarł umowę ubezpieczenia OC ppm. […] przechodzą prawa i obowiązki poprzedniego posiadacza wynikające z tej umowy”. W skrócie – obowiązkowe ubezpieczenie OC ppm. przechodzi na nowego posiadacza pojazdu mechanicznego wraz z chwilą przejścia lub przeniesienia prawa własności.
Jest jednak jedna istotna kwestia w przypadku przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu. Co do zasady, zgodnie z art. 28 Ustawy - umowa obowiązkowego ubezpieczenia OC ppm. ulega „automatycznemu wznowienia” w razie braku jej wypowiedzenia. Natomiast w przypadku przejścia lub przeniesienia prawa własności pojazdu mechanicznego, umowa obowiązkowego ubezpieczenia OC ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta. Przykład – kupując używany pojazd nie musimy się martwić, jak w przypadku rejestracji nowego pojazdu, żeby w tym samym dniu zawrzeć obowiązkowe ubezpieczenie OC ppm. Jednak wraz z końcem okresu ubezpieczenia, które przeszło na nas od poprzedniego posiadacza pojazdu mechanicznego, musimy pamiętać, aby samemu wykupić nowe ubezpieczenie, ponieważ te które przeszło na nas nie wznowi się automatycznie, bo ulega rozwiązaniu z końcem okresu zgodnie z ust. 1 art. 31 Ustawy.